پزشکی کوهستان

پزشکی کوهستان یک حرفه‌ی بی‌نظیر و البته به شدت چالش‌برانگیز است که گاها ممکن است پزشک را با شرایط سخت و خطرناکی در ارتفاعات روبه‌رو نماید. در حرفه‌ی پزشکی کوهستان در واقع یک متخصص با داشتن دانش فنی و تجربه‌ی کافی، در سفرها و کوهنوردی‌های خطرناک، به پاسخگویی در برابر مشکلات پزشکی در محیط‌های مرتفع می‌پردازد. به صورت کلی می‌توان گفت نیازهای خاص و متفاوت کوهنوردان در حوزه‌های بهداشت، درمان و آموزش دلیل شکل‌گیری این رشته بوده است. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا به بررسی چالش‌های پزشکی در ارتفاعات و نقش پزشکان کوهستان در مراقبت از سلامت کوهنوردان در ارتفاعات بپردازیم.

از گذشته تا به امروز کوهنوردان با بیماری‌ها و مشکلاتی روبرو می‌شدند که یک پزشک نه در دوران تحصیلش آموزش دیده بود و نه در طول طبابتش با نظیر آن مواجه شده بود. از طرفی با گذشت زمان و سهولت کوهنوری تعداد کوهنوردان افزایش یافت. این بدان معنا بود که تعداد مراجعین با بیماری‌های خاص نیز بیشتر شده بود. علاوه بر آن رشته‌ها و تفریحات ورزشی دیگری که برگرفته از کوهنوری هستند مانند سنگنوردی، یخ‌نوردی، دوچرخه‌سواری کوهستان نیز به محبوبیت زیادی رسیده‌اند. تمامی این موارد باعث شده بود تا جامعه به یک تخصص پزشکی جدید در این حوزه نیاز پیدا کند. 

در این شرایط بود که مراکز پزشکی کوهستان در اکثر کانون‌های کوهنوردی جهانی و مناطق کوهستانی شکل گرفتند. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت به سایر خدمات پایگاه‌های پزشک کوهستان مربوط می‌شود. این حوزه‌ها علاوه بر درمان کوهنوردان، نقش منحصر بفردی در حوزه آموزش عمومی کوهنوردان، مربیان کوهنوردی و امدادگران کوهستان ایفا نمودند.

توانمندی‌های پزشک کوهستان

بدیهی است فردی که در حرفه‌ی پزشکی کوهستان فعالیت می‌کند باید علاوه بر داشتن مهارت‌های عادی پزشکی، مهارت‌های دیگری نظیر توانایی کنترل شرایط را هم داشته باشد. به بیان دیگر پزشکان کوهستان با داشتن تخصص و مهارت‌های خاص جهت ارائه خدمات پزشکی در محیط‌های مرتفع آموزش می‌بینند.

 یک پزشک کوهستان باید بتواند با شرایطی نظیر وضعیت سخت فیزیکی، شرایط نامساعد‌ آب و هوا مانند کاهش فشار هوا و کاهش اکسیژن، مسائل ترمودینامیک و مشکلات مربوط به حمل و نقل در مناطق کوهستانی مقابله کند. از طرف دیگر او باید بتواند درمان‌های اورژانسی از جمله احیا قلبی-ریوی، مراقبت‌های اولیه، تشخیص بیماری‌ها و تجویز داروهای فوری را بدون دسترسی به تجهیزات پیشرفته انجام دهد.

ارتفاع و مشکلات سلامت

 ارتفاعات به دلیل شرایط خاص، چالش‌هایی در حفظ سلامتی افراد به وجود می‌آورد. در واقع ویژگی‌ها و مسائل فیزیکی ارتفاع، نظیر کاهش اکسیژن، کاهش فشار هوا، تغییرات ناگهانی آب و هوا و نیاز به تلاش بدنی بیشتر می‌تواند سبب ایجاد مشکلاتی از قبیل مشکل در سیستم تنفسی، قلبی-عروقی، گوارشی و سایر اعضای بدن شود. در این شرایط نقش پزشکی کوهستان برای تشخیص، پیشگیری و درمان این مشکلات بسیار پر رنگ می‌شود.

تجهیزات پزشکی در محیط‌های کوهستانی:

بدیهی است که دسترسی به تجهیزات پزشکی پیشرفته در مناطق کوهستانی با محدودیت مواجه است. در نتیجه این امر، پزشکان کوهستان باید با استفاده از تجهیزات ساده و پایه، بیماری‌ها را تشخیص دهند و درمان مناسب را ارائه کنند. همانطور که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد پزشک کوهستان علاوه بر داشتن مهارت‌های پزشک عمومی باید در حیطه پزشک اورژانس نیز خبره باشد. در واقع تجربه و آموزش مناسب در حوزه پزشکی که شامل هر دو تخصص پزشک عمومی و اورژانس باشد، بسیار اهمیت دارد تا فرد متخصص بتواند با محدودیت‌های تجهیزاتی موجود، به خوبی به مراقبت‌های پزشکی نیازمندان در مناطق کوهستانی پاسخ دهد.

پیشگیری و آموزش:

علاوه بر تشخیص و درمان بیماران در محیط‌های کوهستانی و مرتفع، پزشکان کوهستان نقش مهمی در پیشگیری از بروز مشکلات سلامت دارند. آموزش‌هایی از قبیل بهداشت عمومی، تغذیه، تمرینات فیزیکی، استفاده از تجهیزات ایمنی و سایر موارد مرتبط، می‌تواند به افراد کمک کند تا خطرات مربوط به کوهنوردی و محیط‌های مرتفع را به حداقل برسانند.

پزشکان کوهستان با بکارگیری دانش و تجربه خود نقش خاصی در آموزش و مراقبت از سلامت کوهنوردان ارائه می‌کنند. در واقع پزشکان کوهستان به افزایش توانایی برخورد با چالش‌های پزشکی در شرایط سخت همراه با تشخیص بیماری‌ها در کوهنوردی کمک می‌کنند.

به طور کلی، پزشکان کوهستان نقش بسیار مهمی در ارائه مراقبت‌های پزشکی در محیط‌های کوهستانی با چالش‌های خاص دارند. با تجربه، آموزش و تخصص‌های خود، آن‌ها به تشخیص بیماری‌ها، درمان و پیشگیری از مشکلات سلامت در این مناطق می‌پردازند و به افراد این امکان را می‌دهند که با آرامش و اطمینان به فعالیت‌های خود در ارتفاعات بپردازند.