نگاهی جامع به کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید»

دکتر جفری ای یانگ، نویسنده کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» و روانشناسی سرشناس در نیویورک است. شیوه‌ای که او برای درمان مراجعانش استفاده می‌کند، شناخت‌درمانی است. یعنی بیمار به دید و آگاهی کامل نسبت به وضعیت خود می‌رسد و همین امر محرکی می‌شود تا خود را به سوی بهتر شدن تغییر دهد. از آنجایی که متوجه شد برایش مقدور نیست تمام افراد نیازمند را از این طریق مداوا کند، کتاب ذکر شده را نگارش کرد.

نام کتاب شبیه نام کتاب‌های انگیزشی و موفقیت است. ولی محتوای آن یکی از کاربردی‌ترین محتواها در حوزه خودیاری محسوب می‌شود.

مسئله‌ی مهم برای کتاب، تغییر کردن است. نویسنده نمی‌خواهد صرفا اطلاعاتی را تزریق کند و برود. هم در ابتدای کتاب و هم در انتهای کتاب، موانع و راهکارهای موجود و ممکن بر سر راه تغییر را بررسی می‌کند. از این رو این کتاب، یک کتاب روانشناسی صرفا وقت پرکن نیست. هرچند ممکن است حجم آن شما را به اشتباه بیندازد. دانش ارائه شده توسط دکتر ای یانگ، در حدودی است که به مخاطب در تشخیص تله‌اش کمک کند. به تعبیر خود کتاب، تله‌ها الگوهایی هستند که از کودکی شکل می‌گیرند و در بزرگسالی بر رفتار و انتخاب‌های ما اثر می‌گذارند. در واقع رفتار والدین در سنین کودکی، زمینه‌ساز شکل‌گیری شخصیت‌ ما می‌شود. دکتر ای یانگ، الگوهای بدِ رفتاری را تله یا به عبارتی واضح‌تر، تله شخصیتی می‌نامد. اگر مشکل شما در حد و اندازه‌ای نیست که لازم باشد به مشاور و متخصص مراجعه کنید، این کتاب می‌تواند به شکلی بسیار علمی و اصولی، شما را یاری دهد. 

بیشتر حجم کتاب به معرفی و بررسی تله‌های رایج شخصیتی در زندگی اختصاص داده شده‌است. یازده تله توسط نویسنده و گروهش مطرح شدند که شامل: تله ترک شدن، تله سوءظن، تله فقدان عاطفه، تله طرد اجتماعی، تله وابستگی، تله آسیب‌پذیری، تله نقص داشتن، تله شکست، تله اطاعت، تله حق‌طلبی و تله معیارهای غیرواقع بینانه می‌باشند.

نکته بسیار جالب توجه در روند نگارش کتاب این است که هر مبحث و هر تله شخصیتی با مثال‌هایی از آدم‌های واقعی و با مشکلات واقعی بیشتر روشن می‌گردد. این افراد، مراجعه‌کنندگان خود دکتر ای یانگ و مجموعه او هستند که مسیر درمان آن‌ها را به‌روشنی می‌توانیم مشاهده کنیم. 

چرا خواندن کتاب «زندگی خود را دوباره بیافرینید» را به همه توصیه می‌کنم؟

خودیاری دغدغه اصلی کتاب است و به جای اینکه ماهی را دستمان بدهد، ماهیگیری را یاد می‌دهد. این کتاب را کمک کننده یافتم، آن هم به یک دلیل بزرگ. در دوره‌ی افسردگی‌های گاه و بیگاه و احوال بدی که تصور می‌شود بی‌علت گریبان ما را می‌گیرند، مراجعه به روان‌درمانگر مانند نان شب واجب به نظر می‌رسد. تجربه زندگی بشری ثابت کرده که انسان تنها زمانی پول خرج می‌کند که یا دردی دارد و نیازی و یا لذتی در ازای پرداخت آن پول نصیبش می‌شود. پس مراجعه به روانشناس هم چون در هیچ‌کدام از این طبقه‌بندی‌ها قرار نمی‌گیرد، ناخودآگاه از لیست هزینه‌های او حذف می‌شود.

از طرفی به عنوان عضوی از جامعه انسانی که قطعا و حتما به روان‌درمانگر نیاز دارد، به این شخصِ نوعی حق می‌دهم که از پسِ هزینه‌های مشاوره برنیاید. چون می‌دانید که؛ همه‌ی مشکل با یک جلسه حل نمی‌شود. گاهی برای حل و فصل یک مشکل نه چندان بزرگ مثل کمبود اعتماد به نفس، باید ماه‌ها تحت درمان قرار گرفت.

به اینجا که می‌رسیم، به جای تسلیم شدن، باید فکر چاره‌ای دیگر باشیم. خوشبختانه کتاب‌ها همیشه برای کمک‌رسانی به ما آماده هستند. تعداد کتاب‌های روانشناسی آنقدر زیاد است که بیمار بنده خدا حق دارد گیج شود. اگرچه بالا بردن آگاهی بد نیست ولی این عمل کردن است که تغییر ایجاد می‌کند. شما می‌توانید هزار جلد کتاب روانشناسی خوانده باشید و همچنان در خود نیاز به مشاور را احساس کنید. پس کفه سنگین ترازوی مسئولیت درمان، در سمت خود بیمار است. 

ساختار کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید

 فصل‌های ابتدایی بیشتر به روشن ساختن مفهوم تله و شیوه‌های گوناگون پاسخ افراد به آنها می‌پردازد. از فصول ابتدایی که بگذریم، ساختار فصل‌های دیگر شبیه هم می‌شوند. ساختار هر بخش به صورت زیر است:

فصل با معرفی چند شخص که دارای آن تله مذکور هستند آغاز می‌شود. سن و موقعیتشان شرح داده می‌شود. و سپس به طور خاص چند جمله در مورد وضعیت کودکی هر کدام بیان می‌گردد. این اطلاعات در قالب دیالوگ‌هایی بین بیمار و معالج، ارائه داده می‌شوند. برای این مثال‌ها از طیف گوناگونی از آدم‌ها استفاده شده که هر مخاطبی بتواند خودش را با کمی چشم‌پوشی به جای یکی از این افراد بگذارد. 

در قسمت بعد، پرسشنامه‌ای کوتاه قرار دارد. این یک معیار سنجش است که شما بتوانید بدون حضور روانشناس به تله خود پی ببرید. اگر نمرات پرسشنامه شما اعلام کردند که دارای این تله هستید، بهتر است فصل را تا انتها ادامه دهید. 

حالا نوبت به آن رسیده که بدانید این تله چطور به وجود می‌آید. چه انواعی دارد و ریشه‌های آن در کودکی کدام رفتار اطرافیان است. آگاهی داشتن باعث می‌شود واکنش ما نسبت به آن موضوع تا حد زیادی تغییر کند. مثلا شاید در کودکی از آمپولی که دکتر برای سرماخوردگی تجویز می‌کرد، شاکی بودیم ولی وقتی بزرگ‌تر شدیم و فهمیدیم آن آمپول چه مزیت‌های زیادی نسبت به قرص دارد، با اطمینان بیشتر و ترس کمتری به این نوع از درمان تن دادیم. دیالوگ‌های بین بیمار و درمانگر، همچنان برای فهم بهتر مطالب در بین سطور کتاب دیده می‌شوند.

در نهایت نوبت به راهکارها می‌رسد. حالا من فهمیدم چنان تله‌ای اصلا وجود دارد و فهمیدم که به میزان خطرناکی از آن رنج می‌برم و بعد اطلاعاتی در موردش نصیبم شد. برای تعدیل و از بین بردنش چه کار کنم؟ برای هر تله معمولا چندین راهکار گفته شده که هر کدام نیز توضیح و مثال دارد. 

حالا نوبت شماست که همت کنید که شاعر هم می‌فرماید:

همت بلند دار که مردان روزگار 

از همت بلند به جایی رسیده‌اند

(سعدی شیرازی)

و البته بعد از همت صبر پیشه کنید و تداوم داشته باشید. خود کتاب می‌گوید چندین ماه باید با این تمرین‌ها زندگی کنید تا کم‌کم نتایج قابل مشاهده شوند. در کل برای انجام تمارین و راهکارهای کاربردی کتاب باید زمان لازم را اختصاص داد. اگر راهبردها عملی نشوند، کاملا واضح است که صرفا خواندن این کتاب نمی‌تواند تغییر واضحی ایجاد کند به جز اینکه به دنبال تله‌های افراد دور و بر خود بگردید. که این خود معضل دیگری است.

نکاتی برای نتیجه‌گیری بهتر از این کتاب 

• روش‌هایی که نویسنده برای مقابله با تله‌های زندگی ارائه می‌دهد، ترکیبی از روش‌های مختلف و مطرح شده در دنیای روان‌درمانی است. او معتقد است که درمانگر خوب کسی است که بتواند برای هر شخص، راهکارهایی مناسب او و مرکب از چندین شیوه را در نظر بگیرد. یادتان نرفته که با خواندن این کتاب، خودتان درمانگر خود هستید؟ پس سعی کنید ترکیبی از بهترین تمرینات را برای حل مشکل خود شخصی‌سازی کرده و سپس استفاده کنید.
• سنگ بزرگ برندارید. لازم نیست تمام تله‌ها را در یک زمان از بین ببرید. بهتر است از مشکل‌ترین شروع کنید و بعد سراغ تله‌های خوش‌قلق‌تر بروید.
• کتاب حاضر، مانند رمان نیست که لازم باشد تمامی فصولش را بخوانید. اگر متوجه شدید که تله‌ی خاصی را در شخصیت خود ندارید، لازم نیست آن فصل را بخوانید. در عوض بخش‌های مربوط به تله‌ای که آزارتان می‌دهد را بارها بخوانید و تحلیل کنید. در مورد خواندن کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، منعطف و هوشمندانه عمل کنید.