۹ اصل روانشناسی برای طراحی تجربه کاربری - UX (قسمت دوم)
آیا می‌توان رفتار کاربران را در فضاهای مجازی پیش‌بینی کرد؟
در مقاله قبلی درباره تاثیرات علم روانشناسی بر طراحی تجربه کاربری (UX) صحبت کردیم و به ۴ اصل از مواردی که طبق تحلیل و نتایج به دست آمده از رفتار کاربران، رعایت آنان بر کیفیت طراحی تجربه کاربری شما اثرگذار است اشاره کردیم. امروز قصد داریم تا ۵ اصل باقیمانده را مورد بررسی قرار دهیم.
۵. اصل هویت
همه ما انسان‌ها به احساس هویت، احساس تعلق و درک اینکه چه کسی هستیم، نیاز داریم. به همین دلیل است که برنامه‌ها و وب‌سایت‌های دارای طراحی اختصاصی از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. مردم سعی می‌کنند تا با سفارشی‌سازی صفحات موبایل یا تبلت خود، احساس منحصر به فرد بودن داشته باشند. همین موضوع در مورد برندها نیز صدق می‌کند. در واقع مردم دوست دارند خود را با ویژگی‌های اختصاصی برندها مرتبط کنند تا از این طریق احساس هویت و تعلق به برند را پیدا کنند. به عنوان مثال جملاتی آشنا که زیاد می‌شنویم:
«من محصولات Google را ترجیح می‌دهم، بنابراین فقط از برنامه‌های Google Pixel و Google Home استفاده می‌کنم.»
«من قهوه استارباکس را ترجیح می‌دهم و حاضر نیستم قهوه‌های دیگر را امتحان کنم.»
«من فقط محصولات نایک را خریداری می‌کنم.»
به عنوان یک طراح UX برای رعایت اصل پنجم چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟
از برند مجموعه غافل نشوید. بر روی لوگو، رنگ‌های سازمانی، پیام‌ها و شعار‌های منحصربه‌فرد برند هرچه بیشتر تاکید کنید. از عکس‌های واقعی برای نمایش محصولات، پرسنل، فضای مجموعه، نحوه تولیدات و ... استفاده کنید. می‌توانید برای یادآوری برندتان، بخشی را در سایت جهت ثبت ایمیل افراد و ارسال تخفیفات و خبرنامه‌های هفتگی در نظر بگیرید.
در هر بخش از سایت نسبت به عملکرد کاربران واکنش نشان دهید و یک فضای تعاملی دوطرفه ایجاد کنید. به عنوان مثال:
«اطلاعات شما با موفقیت ذخیره شد.»
«درخواست شما برای واحد پشتیبانی ارسال گردید و در کمتر از ۴۸ ساعت با شما تماس خواهیم گرفت.»
با طراحی یک فرم از کاربران نسبت به وضعیت سایت نظرسنجی کنید و بازخورد آنان را دریافت کنید. سعی کنید تا حد امکان نظرات، پیشنهادات و انتقادات را پذیرفته و در سایت خود اعمال کنید. با این روش کاربران نسبت به برند و وب‌سایت شما احساس تعلق پیدا خواهند کرد و مشتری وفادار شما خواهند ماند.
۶. اصل زیبایی
مطالعات روانشناختی متعدد ثابت کرده است که چیزهای زیبا همیشه محبوب‌تر هستند. به عنوان مثال اکثر مردم کتاب‌ها را ابتدا از روی جلدشان انتخاب می‌کنند یا مکان‌های زیبا برای سفر، خانه‌های زیبا برای زندگی و لباس‌های زیبا را برای پوشیدن انتخاب می‌کنند. مفهوم «زیبا» اغلب با کلمات «گران قیمت»، «موفق» و «با کیفیت بالا» همراه است.
به عنوان یک طراح UX برای رعایت اصل ششم چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟
اگرچه در روانشناسی طراحی وب، رعایت اصل زیبایی بیشتر به طراحی رابط کاربری یا همان UI وب‌سایت مربوط می‌شود. اما برخی از نکات وجود دارد که می‌تواند برای شما کمک کننده باشد.
از ترندهای بازار غافل نشوید. به تصویر دو داشبورد زیر نگاهی بیندازید. طراحی عکس اول مربوط به حدود سال ۲۰۰۰ است، در حالی که عکس دوم در سال ۲۰۲۰ طراحی شده است. مورد اول می توانست دو دهه پیش زیبا و محبوب باشد، اما امروز منسوخ شده است. طراحی داشبورد دومی احتمالاً در دهه ۲۰۰۰ افتضاح تلقی می‌شد، اما امروز کاملاً خوب و منطقی به نظر می‌رسد.
۷. اصل عدد جادویی هفت
«عدد جادویی هفت بعلاوه یا منهای دو، برخی محدودیت‌های ظرفیت ما برای پردازش اطلاعات را بیان می‌کند.» این موضوع یک مقاله روانشناختی است که توسط «جرج آرمیتیج میلر» روانشناس دانشگاه هاروارد منتشر شده است. بر اساس این مقاله، یک فرد می تواند از ۵ تا ۹ چیز را در حافظه کوتاه مدت خود نگه دارد. قانون «هفت بعلاوه یا منهای دو» به عنوان قانون میلر نیز شناخته می‌شود.
به عنوان یک طراح UX برای رعایت اصل هفتم چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟
اگر وب‌سایت شما یک فروشگاه آنلاین است، سعی کنید حدود ۵ تا ۹ محصول را در هر صفحه ارائه دهید. یا اگر توسعه دهنده یک بازی هستید، مردم را مجبور نکنید در یک زمان بر روی بیش از هفت چیز تمرکز کنند. اگر به دلایلی مجبورید تعدادی زیادی از عناصر را نمایش دهید پس بهتر است آن‌ها را گروه‌بندی کنید.
اگر اطلاعات زیادی برای انتقال به کاربر وجود دارد، سعی کنید آن را به تدریج افشا کنید. در واقع یک فرآیند طولانی را به چندین فاز تقسیم کنید که هر کدام شامل یک تیکه از اطلاعات مرتبط می‌باشد. به عنوان مثال، برای آموزش نحوه نصب به کاربران، همه اطلاعات را در یک صفحه ارائه نکنید. بلکه آن را در چندین صفحه و به صورت مرحله به مرحله توضیح دهید.
۸. اصل روانشناسی اشتباهات
همه انسان‌ها اشتباه می‌کنند. این اشتباهات می‌تواند طیف وسیعی از احساسات را در ذهن افراد ایجاد کند، عمدتاً این احساسات، طیف منفی داشته و شامل غم، اندوه، اضطراب یا تعلل و بی‌تفاوتی می‌باشد. اشتباه صرف‌نظر از شدت و اهمیت آن، باز هم اشتباه است و آزاردهنده است. اما اشتباهات از نظر روانشناسی در طراحی تجربه کاربری شامل تمامی مسیرهای نامشخص و گمراه‌کننده‌ای است که افراد را از دستیابی به اهداف مدنظر خود در سایت یا نرم‌افزار باز می‌دارد. به عنوان مثال، یک سایت فروش آنلاین محصولات آرایشی و زیبایی هست که من واقعاً عاشق محصولات آن هستم، اما هر بار که سفارشی در این سایت ثبت می‌کنم، با مشکل مواجه می‌شوم. پس از پرداخت آنلاین، باید شماره سفارش را در توضیحات پرداخت قید کنم، اما این شماره در هیچ کجای سایت یافت نمی‌شود. نه در صفحه پرداخت است و نه در صفحه سفارش! و من هنوز نمی‌دانم کجا آن را پیدا کنم؟ در نتیجه بعد از چند بار تلاش، از خرید خود صرف‌نظر کردم.
به عنوان یک طراح UX برای رعایت اصل هشتم چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟
پیش‌بینی کنید که کاربران در کجا ممکن است اشتباه کنند، کدام عملکرد یا جریان ممکن است مبهم یا گیج کننده به نظر برسد و چنین سردرگمی‌هایی را از بین ببرید. ساده ترین راه برای این کار، انجام تست کاربر است. در صورت انجام برخی اقدامات جدی مانند رزرو بلیط هواپیما یا ارسال پول، باید تاییدیه اقدام را به کاربر نمایش دهید. به عنوان مثال نمایش یک پیغام ساده با عبارت «شما در حال انتقال وجه از حساب خود هستید، آیا مطمئن هستید که می خواهید ادامه دهید؟»
از دکمه «لغو غافل نشوید. امکان لغو فعالیت‌های اخیر به کاربران این احساس را می‌دهد که برنامه شما را تحت کنترل دارند. این احساس ستونی از تجربه کاربری قدرتمند است.
اگر احتمال رخداد اشتباهی وجود داد، به کاربران اطلاع دهید. به عنوان مثال، اگر یک فرم برای دریافت مشخصات افراد دارید، از ابتدا به کاربران فرمت صحیح ورود اطلاعات را توضیح دهید. این به ویژه برای بخش دریافت شماره تلفن‌ها و تاریخ‌ها حائز اهمیت است زیرا قالب‌های آن‌ها ممکن است متفاوت باشد.
۹. اصل توجه و تمرکز
طبق نظریات روانشناسی، به طور معمول دامنه توجه یک فرد بزرگسال از ده تا بیست دقیقه است. پس از این مدت کوتاه، افراد توجه و تمرکز خود را از دست می‌دهند و حواسشان به افکار خود یا چیزهای اطرافشان پرت می‌شود. وظیفه یک طراح تجربه کاربری جلب توجه کاربران و وفادارسازی آنان است. برای انجام این کار، باید میزان حواس‌پرتی افراد را کاهش دهید و روال یکنواخت را بشکنید.
به عنوان یک طراح UX برای رعایت اصل نهم چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟
از پاپ‌آپ‌ها، بنرها یا صداهای تصادفی که سبب حواس‌پرتی کاربران می‌شود، کمتر استفاده کنید. هنگامی که یک وب سایت را باز می‌کنید و توسط چندین پاپ‌آپ تبلیغاتی، صداها، پنجره‌های ربات چت، اعلان‌های کوکی، بنرهای تخفیف و پیشنهادات پر زرق و برق مورد حمله قرار می‌گیرید، بسیار آزاردهنده است.
نحوه ارائه محصولات و خدمات شما باید متمایز باشد. مردم به چیزهای جدید جذب می‌شوند و نسبت به آن توجه و علاقه نشان می‌دهند. به همین دلیل لازم است اطمینان حاصل کنید که رابط کاربری شما به یاد ماندنی و منحصر به فرد است. با این حال، خیلی از چارچوب‌های نرمال فاصله نگیرید و اصل زیبایی را نیز به خاطر بسپارید.
برای اینکه مشتریان متمرکز بمانند، باید بدانند که شروع و پایان فرآیندی که در آن شرکت می‌کنند کجاست؟ اضافه کردن نوعی جدول زمانی، که نشان می‌دهد کاربر در حال حاضر در کدام مرحله است، ایده بسیار خوبی است.
سخن پایانی
تمام ۹ اصل ذکر شده از تجربیات حوزه روانشناسی در تعامل کاربران با سیستم‌های طراحی شده، گردآوری شده است و لازم است همواره به یاد داشته باشید که شما در طراحی UX تنها یک محصول طراحی نمی‌کنید بلکه فضای تعامل با کاربران را طراحی می‌کنید. به همین دلیل است که باید در هر قدم از طراحی، خود را به جای کاربران گذاشته و ماهیت انسانی، تمایلات، ضعف‌ها، نقاط قوت و ترس‌های آن‌ها را شناسایی کنید. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
متن فوق برگرفته از صحبت‌های اولگا بویچوک (Olga Boichuk) متخصص و طراح معروف UI/UX می‌باشد. جهت آشنایی و مطالعه مطالب بیشتر از اولگا بویچوک می‌توانید به لینکدین ایشان به آدرس زیر رجوع کنید.
https://ua.linkedin.com/in/olga-boichuk-374029150
نظر یا دیدگاه خود را، راجع به این نوشته در این محل درج نمایید.