هوش مصنوعی چیست؟ فرصت یا تهدید

هوش مصنوعی چیست؟ آیا این فناوری میان‌بری به سمت رفاه و خوشبختی است یا آینده انسان‌ها را تهدید می‌کند؟ هوش مصنوعی یا AI در سال‌های گذشته سروصدای زیادی به پا کرده است. دنیا روزبه‌روز بیشتر تحت تاثیر تکنولوژی‌های متنوع قرار می‌گیرد و حالا هوش مصنوعی به رقیبی برای انسان تبدیل شده است. از طرفی این فناوری می‌تواند کیفیت زندگی را افزایش دهد و از طرف دیگر ممکن است حیات انسان را به چالش بکشد. در این مقاله به بررسی مفهوم، فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی خواهیم پرداخت. 

هوش مصنوعی به زبان ساده

این روزها سوال «هوش مصنوعی چیست» بارها شنیده می‌شود. اگر به دنبال یک تعریف پیچیده و ساختارشکن هستید، جستجوی شما نتیجه‌ای نخواهد داشت. هوش مصنوعی می‌تواند بسیار ساده و قابل فهم تعریف شود. شاید شما ندانید اما سال‌ها است که از محصولات تولید شده با هوش مصنوعی استفاده می‌کنید. اگر وارد یک محیط می‌شوید و چراغ‌ها به طور خودکار روشن می‌شوند یا دست خود را زیر شیر قرار می‌دهید و شیر آب باز می‌شود، از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اید.

هوش مصنوعی (Artificial intelligence) یعنی امور هوشمندانه‌ای که توسط ابزارها و دستگاه‌ها انجام می‌شود. در واقع هوش مصنوعی یعنی ابزارها و دستگاه‌ها بتوانند نشانه‌ها را دریافت کنند و تصمیم بگیرند. زمانی که شما وارد یک محیط می‌شوید، حسگرها حضور شما را به چراغ اطلاع می‌دهند و چراغ روشن می‌شود. حالا به راحتی می‌توانید مثال‌های زیادی برای هوش مصنوعی در طول زندگی خود پیدا کنید. 

کاربرد هوش مصنوعی چیست؟

کاربرد هوش مصنوعی ممکن است بسیار ساده یا بسیار پیشرفته باشد. مثال‌های ذکر شده یکی از ساده‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی است اما احراز هویت کاربران به صورت اینترنتی پیچیدگی‌های فنی بیشتری دارد. این روزها اخبار زیادی در مورد چت GPT‌ می‌شنویم. شما می‌توانید از این ربات هوشمند سوال‌های متنوعی بپرسید و پاسخ‌ صحیح دریافت کنید. پذیرنده‌های بانکی خودکار، چراغ‌های راهنمایی هوشمند برای کنترل ترافیک، مچ‌بندهای سلامتی و سیستم‌های تهویه از جمله دستگاه‌ها و ابزارهایی است که به کمک فناوری هوش مصنوعی ساخته شده و قدرت تجزیه و تحلیل بالایی دارند. 

برای مثال شرکت IBM یک اَبَرکامپیوتر با نام Watson طراحی کرده که از فناوری هوش مصنوعی بهره می‌گیرد. این غول محاسبه‌گر توانست در سال ۲۰۱۱ در بازی کامپیوتری Jeopardy بیش از ۵ میلیون دلار جایزه ببرد و رکوردها را جابه‌جا کند. در همان زمان مشخص شد هوش مصنوعی برتری زیادی در جستجو، ذخیره و استفاده از اطلاعات نسبت به انسان دارد. 

انجام بازی تنها کاربرد AI نیست. تشخیص چهره، صدا و هویت، انجام محاسبات پیچیده، جستجو سریع داده‌ها و ... از دیگر کاربردهای این فناوری مدرن است. در مورد قابلیت‌ها و گستردگی این فناوری می‌توان ساعت‌ها حرف زد. بی‌دلیل نیست که بیل گیتس، خالق مایکروسافت، پیدایش هوش مصنوعی را انقلابی بزرگ مانند ظهور اینترنت در اوایل قرن جدید می‌داند. او معتقد است پدیده‌های بزرگ و پرمخاطبی مثل متاورس یا وب ۳ به هیچ وجه در حد اندازه‌های هوش مصنوعی نیستند. 

در ابتدا چنین فناوری و ابزارهایی بسیار کارگشا به نظر می‌رسند. با این حال همه چیز به همین سادگی نیست. شاید در فیلم‌های هالیوودی داستان تسلط ربات‌ها بر سیاره انسان‌ها را دیده باشید. این اتفاق چندان بعید نیست. ربات‌هایی که می‌توانند از انسان‌ها پرستاری کنند، شاید روزی به سطحی از درک، شعور و تفکر برسند که بتوانند راهی برای غلبه بر انسان پیدا کنند. 

چه شرکت‌هایی از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؟

می‌توان گفت هیچ شرکت بزرگ و شناخته‌شده‌ای در جهان نیست که نسبت به فناوری AI بی‌توجه باشد. شرکت چینی علی‌بابا که بزرگترین پلتفرم تجارت الکترونیکی در جهان است از فناوری AI برای تولید محتوای محصولات استفاده می‌کند. پروژه سیتی برین (City Brain) نیز با استفاده از هوش مصنوعی بهترین مسیرهای شهری را برای کاربران علی‌بابا پیدا می‌کند.

شرکت گوگل نیز به کمک فناوری AI پروژه‌هایی مثل وایمو (Waymo) و گوگل دوپلکس (Google Duplex) را توسعه داده است. وایمو پلتفرمی برای هوشمندسازی حمل‌ونقل شهری است و گوگل دوپلکس بستری برای پردازش زبان طبیعی جهت برقراری ارتباط صوتی است. این ابزار می‌تواند قرار ملاقات تنظیم کند و حتی تلفن‌های صوتی را هم پاسخ دهد. 

دستیار هوشمند Siri که توسط شرکت اپل طراحی شده است مثالی دیگر از هوش مصنوعی است. شرکت‌های دیگری هم مثل آمازون، بایدو، فیس‌بوک، مایکروسافت و ... هر کدام با پروژه‌هایی خلاقانه و جذاب پا به این عرصه گذاشته‌اند. 

از هوش مصنوعی برای سرگرمی هم استفاده می‌شود. کافی است سری به وب‌سایت Fotor بزنید. در این وب‌سایت می‌توانید با ارائه توضیحاتی مختصر در مورد ایده‌های خود، تصاویر جذابی خلق کنید و حتی توکن NFT اثر هنری خود را دانلود کنید. 

فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی

حالا که می‌دانیم هوش مصنوعی چیست، باید فرصت‌ها و تهدیدها یا نقاط ضعف و قوت این فناوری را بهتر بشناسیم. ابتدا به سراغ فرصت‌ها می‌رویم.

افزایش بهره‌وری برای همه

هوش مصنوعی به همه افراد کمک می‌کند تا بهره‌وری را افزایش دهند. از یک خانم خانه‌دار گرفته تا متخصصان علوم خاص می‌توانند از فناوری هوش مصنوعی برای افزایش سرعت و بهبود امور کاری و غیرکاری روزمره خود بهره بگیرند. کسب‌وکارها به کمک AI محصولات و خدمات بهتری ارائه می‌دهند و در نهایت چرخ اقتصاد با سرعت بیشتری به چرخش درمی‌آید. 

استقبال خوب صنایع از هوش مصنوعی

صنایع مهمترین میزبان‌های هوش مصنوعی هستند. امروزه صنایع مختلف استفاده از هوش مصنوعی را آغاز کرده‌اند. برخی شرکت‌ها با هدف خلق و پرورش ایده‌های مربوط به هوش مصنوعی راه‌اندازی شده‌اند و به شرکت‌های صنعتی کمک می‌کنند تا محصولاتی هوشمند و باکیفیت تولید کنند. 

بهبود کیفیت زندگی

تقریبا تمام فعالیت انسان‌ها در طول روز برای بهبود کیفیت زندگی است. اگر به خوبی درک کنیم که هوش مصنوعی چیست و بتوانیم از این فناوری در راستای صحیح استفاده کنیم، قطعا می‌توانیم کیفیت زندگی را بهبود ببخشیم. با هوش مصنوعی مدیریت امور کاری و شخصی آسان‌تر خواهد شد؛ درآمد بیشتری ایجاد می‌شود و در نهایت تفریحات بهتری را تجربه خواهیم کرد. 

ارتقا امنیت و دقت در ذخیره و بررسی اطلاعات

هوش مصنوعی یک فناوری مدرن برای مدیریت امور امنیتی و اطلاعاتی است. امروزه سرویس‌های احراز هویت متنوعی با استفاده از هوش مصنوعی توسعه یافته‌اند. از همین رو این فناوری می‌تواند از جعل، کلاهبرداری، سوءاستفاده و سرقت اطلاعات تا حد زیادی جلوگیری کند. 

هوش مصنوعی هم مثل تمام فناوری‌ها و دستاوردهای بشر دارای نقاط ضعف یا تهدید است. برخی از این نقاط ضعف عبارتند از:

هوش مصنوعی یک انسان نیست

هر چقدر هم که هوش مصنوعی پیشرفت کند، هنوز نمی‌تواند با قدرت تفکر انسان‌ها رقابت کند. گرچه در بسیاری از موارد هوش مصنوعی عملکرد بهتری از انسان‌ها دارد اما نمی‌تواند در همه زمینه‌ها از بشر پیشی بگیرد. ربات‌های هوش مصنوعی نمی‌توانند پیچیدگی‌های احساسی و عاطفی انسان‌ها را درک کنند، هیجان داشته باشند و قضاوت‌های متنوعی داشته باشند.

رقابت با انسان

امروزه در بسیاری از زمینه‌ها هوش مصنوعی از انسان عملکرد بهتری دارد. اگر همین روند ادامه داشته باشد، بعید نیست تا چند سال آینده هوش مصنوعی در بسیاری از زمینه‌ها از انسان‌ها پیشی بگیرد. آن وقت باید انتظار یک انقلاب بزرگ در صنایع یا حتی در مدیریت کره زمین را داشت. امروز انسان‌ها مدیریت جهان را برعهده دارند اما بعید نیست چند سال دیگر این وظیفه روی دوش ربات‌ها قرار بگیرد.

ترس دولت‌ها از قدرت هوش مصنوعی

همیشه دولت‌ها در قبال فناوری‌های جدید عملکرد محتاطانه‌ای دارند. بسیاری از حکومت‌ها از قدرت گرفتن هوش مصنوعی واهمه دارند. البته در این زمینه می‌توان به سیاستمدارها حق داد. اگر هوش مصنوعی با اینترنت ترکیب شود و هیچ کنترلی بر روی آن نباشد، حوادث و فجایع زیادی رخ خواهد داد. از طرفی طراحی و تصویب قوانین و شرایط برای استفاده صحیح از هوش مصنوعی نیاز به ساعت‌ها بحث و کار تخصصی دارد. 

بیکاری

کمتر کاری است که توسط هوش مصنوعی قابل انجام نباشد. این بدان معنا است که ربات‌های هوشمند در آینده‌ای نه چندان دور می‌توانند مسئولیت بخش زیادی از فعالیت‌های انسان‌ها را برعهده بگیرند. تا همین امروز هم مشاغل زیادی نابود شده‌اند. بیکاری علاوه بر چالش‌های اقتصادی، مشکلات روحی و فرهنگی زیادی ایجاد خواهد کرد. 

امنیت اطلاعات و حملات سایبری

یکی از مهمترین چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی، نشت اطلاعاتی است. اگر چه به کمک این فناوری می‌توان راهکارهایی برای افزایش امنیت پیدا کرد، اما تکنولوژی‌های جدید همیشه همراه با چالش‌های اطلاعاتی و امنیتی هستند. علاوه بر این حملات سایبری به دستگاه‌ها و سیستم‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند می‌تواند بسیار خطرناک و تهدید‌آمیز باشد. 

سخن پایانی

هنوز هیچ کس نمی‌داند غایت هوش مصنوعی چیست. احتمالا تا چند سال دیگر ساده‌ترین فعالیت‌های ما با فناوری هوش مصنوعی ترکیب شود تا سرعت و دقت بیشتری داشته باشد. چنین آینده‌ای می‌تواند بسیار لذت‌بخش و البته به شدت ترسناک باشد. شاید این فناوری همچنان به کمک انسان بیاید تا خدمات و محصولات بهتری ارائه کند و شاید هم روزی به دشمن شماره یک بشر تبدیل شود. تا چند سال پیش ترسناک‌ترین داستان تخیلی حمله موجودات فضایی به انسان‌ها بود اما شاید قصه ربات‌هایی که به دست بشر ساخته می‌شوند، به مراتب خطرناک‌تر و واقعی‌تر باشد. 

منابع:

https://bernardmarr.com/the-10-best-examples-of-how-companies-use-artificial-intelligence-in-practice

https://firmbee.com/threats-and-opportunities-of-ai-in-business-part-1

https://pestleanalysis.com/swot-analysis-of-artificial-intelligence